श्री तुळजाभवानी मंदिर इतिहास

श्री तुळजाभवानी मंदिर हे ठिकाण आहे जेथे छत्रपती शिवाजींना मठ भवानीने आशीर्वाद दिला होता. हे तुळजापूर येथे आहे कारण ते महाराष्ट्रातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये तुळजा भवानी मंदिर म्हणून प्रसिद्ध आहे. हे देवी पार्वतीला दिलेल्या ५१ शक्तीपीठांपैकी एक आहे. 'शक्तीपीठांपैकी दुसरे म्हणजे तुळजापूर येथील भवानी देवी. भवानी म्हणजे जीवन देणारी आणि मूळ शक्तीचा स्रोत. तुळजापूर सोलापूरपासून ४५ किमी अंतरावर आहे. ऐतिहासिकदृष्ट्या हे मंदिर 12 व्या शतकात बांधले गेले. छत्तीसगडमध्ये 1537-1540 मध्ये बांधलेले आणखी एक तुळजा भवानी मंदिर आहे. गुजरातमधील पटनाकुवा गांधीनगर गावात तुळजा भवानीचे तिसरे मंदिर आहे. 14 व्या शतकात ही देवी तुळजापूरहून येथे आल्याचे पुजारी सांगतात. देवीला स्वयंभू (स्वतः उत्सर्जित) म्हटले जाते. हे खरे आहे की वेद, पुराण आणि अनेक दंतकथांमध्ये देव किंवा देवीला नेहमीच ‘स्वयंभू’ म्हणून संबोधले जाते. पण तो मंदिरात बसवलेल्या दगडी मूर्तीचा संदर्भ देत नाही. ज्याचे श्रेय आहे ते अदृश्य सर्वोच्च शक्तीला आहे.